Month: February 2023

11 taalkundige tolkstrategieën in onderzoek geïdentificeerd, gedefinieerd en beschreven.

In deze korte blog post wil ik ingaan op de kern van mijn onderzoeksresultaten: de 11 tolkstrategieën die ik uitgebreid bespreek in mijn doctoraat.

Wat is een taalkundige tolkstrategie?

Als we aan tolken denken, denken we misschien niet onmiddellijk aan strategieën. We weten dat een tolk bepaalde kennis en vaardigheden moet hebben om hun job te kunnen doen. Maar ook strategieën?

Als we een strategie zien als een actie die iemand die bewust uitvoert met een bepaald doel voor ogen (denk aan een marketingstrategie, of een overlevingsstrategie), dan kunnen we misschien ook de link leggen met tolken.
Als tolk heb je één (of meerdere) doel(en) en er zijn verschillende manieren om dat te bereiken. Je moet dus op een bepaald niveau bewuste acties ondernemen in functie van je doel(en). Met andere woorden: je gaat bepaalde strategieën toepassen of vermijden.

Die bewuste acties kan je op verschillende vlakken toepassen voor, tijdens of na een tolkopdracht. Mijn onderzoek gaat over keuzes die een tolk maakt tijdens het tolken op het vlak van taal: woord en/of gebaren-keuze, grammaticale keuzes, etc.  Vandaar de term “taalkundige tolkstrategieën”.

In de vertaal- en tolkwetenschap zijn al heel wat specifieke taalkundige tolkstrategieën beschreven. Zaken zoals parafrase, herhaling, weglating, substituties, etc. werden al uitvoerig bestudeerd en besproken. Er zijn meer studies die dit bekeken voor tolken gesproken talen dan voor tolken die werken met gesproken en gebarentalen. Alhoewel de “miscues” van Cokely en de “linguistic coping strategies” van Napier waarschijnlijk wel gekend zijn. Die laatste bestudeerde vooral weglatingen als een tolkstrategie voor tolken gesproken (Engels) – gebarentaal (Auslan).

Taalkundige tolkstrategieën onderzocht
(Nederlands – VGT)

Voor mijn onderzoek besliste ik om enkel taalkundige tolkstrategieën, zoals eerder gedefinieerd, te bekijken. Ik vertrok van wat we al weten uit de vertaal- en tolkwetenschap, maakte een taxonomie (lijst van verschillende terminologie voor mogelijke strategieën), en ging na welke strategieën de 8 tolken Nederlands – VGT die deelnamen aan mijn onderzoek gebruikten of afwezen.

Het eerste resultaat was overweldigend: maar liefst 19 individuele strategieën en 4 combinaties van meerdere strategieën werden door de 8 tolken gebruikt:

Om dit te verfijnen en om tot een relevante bespreking te komen, besliste ik om enkel die strategieën die door minstens 4 tolken werden gebruikt verder te onderzoeken. Op deze manier werden strategieën die enkel door 1 tolk of maar 1 keer werden gebruikt uitgefilterd.

Dit leidde tot 11 taalkundige tolkstrategieën. Voor deze heb ik een taxonomie opgesteld met de term voor de strategie, een definitie, en voorbeelden.

Ik ga ervanuit dat dit overzicht voor veel tolken, tolkgebruikers, studenten en tolkdocenten interessant kan zijn – misschien wel het meest bruikbare resultaat van mijn doctoraat? Vandaar dat ik het hier graag ter beschikking stel voor wie het nuttig kan zijn.

Als je deze taxonomie, en/of de definities, en/of de voorbeelden gebruikt in publicaties of lesmateriaal gelieve de volgende referentie (hier in APA7 stijl) te gebruiken:
Heyerick, I. (2023) “Taalkundige tolkstrategieën taxonomie: definities en voorbeelden”. Online beschikbaar op

Vragen? Opmerkingen? Suggesties? Laat maar weten (email).